Kroki opracowywania wytycznych

Zródla

Narzedzia edukacyjne, przewodniki i linki

Zródla i narzedzia sluzace implementacji kroku

Informacja zwrotna

(Kliknij by otworzyc)

1. Organizacja, budzet, planowanie i szkolenia

Feedback

1.    Ustal strukture grupy tworzacej wytyczne i okresl role, zadania i relacje pomiedzy róznymi zaangazowanymi grupami (np. komitet nadzorujacy/zespól nadzorujacy wybór tematu wytycznych i przynaleznosc do grupy, grupa robocza skladajaca sie z ekspertów i metodologów, którzy maja podsumowac dowody naukowe, sekretariat odpowiedzialny za wsparcie administracyjne, panel ds. wytycznych odpowiedzialny za sformulowanie rekomendacji, oraz zainteresowane podmioty i konsumenci opieki zdrowotnej uczestniczacy w konsultacjach). (patrz Tematy 3, 4 i 6)

1-16

PATS: Group Composition and Processes

HRPS: Group Composition

Feedback

2.    Przeprowadz szczególowa ocene zaproponowanego projektu opracowania wytycznych z uwzglednieniem kwestii finansowych i wykonalnosci dotyczacych grupy opracowujacej wytyczne (np. dostepnosc zasobów koniecznych do zakonczenia projektu, oczekiwane zaangazowanie panelu ds. wytycznych i pracowników, itd.).

2-8,11,15-22

Feedback

3.    Uzyskaj zgode swojej organizacji na realizacje projektu opracowania wytycznych.

4-7,10,11,13,16,

18,20,21,23

Feedback

4.    Przygotuj budzet opracowania wytycznych, przedstawiajac oszacowanie kosztów kazdego z etapów (np. wynagrodzenia dla grupy roboczej i pracowników, zlecanie pewnych zadan grupom i instytucjom zewnetrznym, koszty podrózy, koszty publikacji i rozpowszechniania, itd.).

7,16,17,20,

24,25

AWMF Rules for Guidelines: Tips for Funding Strategy (in German; see AWMF Manual pg. 15 for English)

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for project management in guideline development

Feedback

5.    Okresl, czy czlonkowie panelu ds. wytycznych otrzymaja wynagrodzenie lub zwrot kosztów za poswiecony czas, albo beda pracowac jako woluntariusze.

3,10,19,24

Feedback

6.    Uzyskaj lub zagwarantuj finansowanie na opracowanie wytycznych, biorac pod uwage kwestie konfliktu interesu. (patrz Temat 7))

3,4,6,7,9,16,

21,26,27

AWMF Rules for Guidelines: Tips for Funding Strategy (in German; see AWMF Manual pg. 15 for English)

Feedback

7.    Zaplanuj i zorganizuj wsparcie administracyjne niezbedne dla przeprowadzenia procesu opracowania wytycznych (np. sekretariat grupy roboczej zajmujacy sie organizacja i uzyskaniem deklaracji interesu, zorganizowaniem spotkan grupy, itd.).

2-9,16,20,22

Introduction to WHO Guidelines: Training Videos

Feedback

8.    Zaplanuj i przygotuj szkolenia oraz wsparcie niezbedne osobom zaangazowanym w proces opracowania wytycznych (np. ksztalcenie lub szkolenia dotyczace konfliktu interesów dla czlonków panelu ds. wytycznych, sesje edukacyjne dla pacjentów uczestniczacych w pracach grupy opracowujacej wytyczne, itd.). (patrz Tematy 4 i 6)

1,2,5-7,14,

15,23,24,28-30

Feedback

9.    Ustal harmonogram zakonczenia prac nad wytycznymi oraz daty osiagniecia kamieni milowych w procesie opracowania wytycznych.

2,4-10,13,16-18,

20-22

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for project management in guideline development

Feedback

10. Okresl czy jakies kwestie prawne sa istotne dla zaplanowanych wytycznych i jezeli tak, to jakie (np. przepisy refundacyjne dla leków sierocych).

4-7,20,21,23,

24,31,32

Feedback

11. Przygotuj protokól dla calosci prac nad wytycznymi, który mozna wypelnic w ramach realizacji procesu, by utrzymac kierunek prac grupy opracowujacej wytyczne, wlaczajac w to zarys ogólnych celów i zadan wytycznych, harmonogram, przypisanie zadan, etapy wymagajace udokumentowania podejmowanych decyzji i proponowana metodyke przeprowadzenia wszystkich etapów (np. te, które zostaly opisane w liscie kontrolnej, takie jak metody tworzenia grupy opracowujacej wytyczne, wybór tematów omówionych w wytycznych, metody konsensusu, metody konsultacji, wyszukiwanie i metody selekcji dowodów naukowych, itd.).

3,5,7-11,13-16,

20,23,27,28,

33-35

AGREE II Tool²⁷

WHO Rapid Advice Guidelines on Avian Influenza

Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma (ARIA) Guideline Methods

ACCP Antithrombotic Therapy and Prevention of Thrombosis, 9^th edition, Guideline Methods, as well as 8^th edition Methods and 7^th edition Methods

AWMF Rules for Guidelines: Developing a Project Plan (in German; see AWMF Manual pg. 12 for English)

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for project management in guideline development

Feedback

2. Ustalenie priorytetów

Feedback

1.   Wybierz proces ustalania priorytetu tematów potrzebnych wytycznych oraz osobe odpowiedzialna za kierowanie tym procesem (np. priorytety ustalane przez komitet nadzorujacy w centrali organizacji sponsorujacej, priorytety wyznaczane przez ministerstwa zdrowia lub towarzystwa naukowe).

4-14,16,17,19,

20,25,36,37

Institute of Medicine: Setting Priorities for CPGs

NorthStar Tool³⁸

SUPPORT Tools for evidence-informed health Policymaking (STP) 3: Setting Priorities

Supporting the Use of Research Evidence (SURE) Guides for Preparing and Using Evidence-Based Policy Briefs 2: Prioritizing Topics

Feedback

2.   Podczas ustalania priorytetów zastosuj systematyczny i przejrzysty proces wykorzystujacy okreslone kryteria wyboru proponowanego tematu wytycznych (np. rozpowszechnienie choroby i spowodowane nia obciazenie, mozliwa do unikniecia smiertelnosc i chorobowosc, wysokie koszty, pojawiajace sie nowe opcje opieki i nowe choroby, zmiennosc praktyki klinicznej, szybkie zmiany dowodów naukowych, itd.).

3-6,8-14,16,

17,19,20,25,

36,37

SIGN: Topic Selection Criteria and Application Form

AWMF Rules for Guidelines: Selection of the Guideline Topic (in German; see AWMF Manual pg. 7 for English)

PATS: Priority Setting

HRPS: Priority Setting

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for the analysis of clinical care gaps

Feedback

3.   Zaangazuj odpowiednie zainteresowane podmioty w proces ustalania priorytetów i wyboru tematu wytycznych (np. klinicystów, towarzystwa naukowe, decydentów, platników, spoleczenstwo). (patrz Temat 6)

1,5-8,10,12-17,

20,36

Feedback

4.   Rozwaz i zdecyduj, w jaki sposób beda brane pod uwage rózne perspektywy dotyczace znaczenia i zasobów niezbednych do wdrozenia zalecen wytycznych (np. pacjenci, platnicy, klinicysci, programy opieki zdrowotnej). (patrz Temat 11)

3,5,8,10,12,17,

19-21,27,32,35,39

Feedback

5.   Wyszukaj istniejace, aktualne wytyczne obejmujace zaproponowany temat i ocen ich wiarygodnosc (np. AGREE II). Okresl, czy istniejace wytyczne moga zostac zaadaptowane albo czy trzeba opracowac zupelnie nowe wytyczne. (patrz równiez Temat 10)

3-14,16,17,

19,20,39,40

NorthStar Tool³⁸

AGREE II Tool²⁷

ADAPTE Collaboration³

IOM Report Appendix E

Clinical Practice Guidelines Literature Search Strategy

AWMF Rules for Guidelines: Search and Evaluation of Existing Guidelines (in German; see AWMF Manual pg. 27 for English)

Feedback

6.   Omów potrzebe lub mozliwosci nawiazania wspólpracy z innymi organizacjami, które zajmuja sie opracowaniem wytycznych, aby okreslic, czy zostanie podjeta wspólpraca w celu opracowania calosci lub jakiejkolwiek czesci wytycznych.

7,8,13,16,20,

24,25,41

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for international collaboration in guideline development

Feedback

7.   Zbadaj mozliwosc wdrozenia wytycznych o proponowanym zakresie z uwzglednieniem problemów z implementacja i barier dla zmiany (np. czy opracowane wytyczne moga poprawic efekty zdrowotne, mozliwe jest wdrozenie zalecen dotyczacych opieki zdrowotnej, dostepne sa zasoby, itd.).

3-9,11,13-15,

17,19-21,24,

27,32,35,42

Feedback

8.   Wybierz lub zaproponuj metody konsensusu, które maja byc wykorzystywane w celu ustalania priorytetów i wyboru tematu wytycznych (np. glosowanie, metoda delficka). (patrz Temat 4)

4-6,13,17,20,

36

Feedback

9.   Udokumentuj proces ustalania priorytetów i wybór tematu wytycznych aby zapewnic przejrzystosc.

4-6,11,13,17,

20,36

SIGN 50 Section 3: Topic Selection Process

Feedback

3. Czlonkostwo w grupie opracowujacej wytyczne

Feedback

1.    Postaraj sie o reprezentacje wielu dyscyplin w grupie opracowujacej wytyczne, wliczajac w to uzytkowników docelowych, pacjentów i opiekunów, klinicystów, metodologów, ekspertów z ekonomii zdrowia, którzy beda pelnic wyznaczone role (np. w grupie roboczej, panelu ds. wytycznych). (patrz równiez Temat 6)

1,3-7,9-11,13-16,

19-25,27,37,

40,43,44

PATS: Group Composition and Processes

HRPS: Group Composition

AWMF Rules for Guidelines: Guideline Group Composition (in German; see AWMF Manual pg. 10 for English)

AWMF Letter Template for Nominating Representatives (AWMF Manual Appendix 1 pg. 63)

Feedback

2.    Podejmij decyzje dotyczace metod rekrutacji i wyboru czlonków grupy opracowujacej wytyczne (np. ogloszenie dotyczace stanowisk, mianowanie na podstawie konkursowej rozmowy kwalifikacyjnej, itd.).

1,2,5,6,9-11,

13,16,20,24,

25,44

Feedback

3.    Uzyskaj wlasciwa dla danego tematu równowage pomiedzy wiedza ekspercka i reprezentatywnoscia panelu ds. wytycznych (np. eksperci i lekarze podstawowej opieki zdrowotnej, którzy sa uzytkownikami docelowymi, plec i rozmieszczenie geograficzne czlonków panelu), która moze ulegac zmianie, jesli potrzebny bedzie udzial dodatkowych osób w miare doprecyzowywania uzytkowników docelowych i tematów wytycznych. (patrz Temat 5)

1-8,10,13-16,

20,24,25,27,

37,40,44

Pagliari & Grimshaw 2002: Impact of group structure and process on guideline development

Feedback

4.    Rozwaz optymalny rozmiar grupy opracowujacej wytyczne, szczególnie panelu ds. wytycznych (np. zbyt mala grupa moze nie miec wystarczajacego doswiadczenia, wiedzy o temacie i nie byc wystarczajaco reprezentatywna, w zbyt duzej grupie brakowac moze wspólpracy i efektywnej interakcji).

1,2,4-7,9,13-16,

20,23,24,37,44

PATS: Group Composition and Processes

Feedback

5.    Okresl role czlonków grupy opracowujacej wytyczne i zadania, za które beda odpowiedzialni (np. utworzenie grupy piszacej wytyczne, wyznaczenie protokolanta, który bedzie odpowiedzialny za raportowanie przebiegu spotkan oraz dokumentowanie podejmowanych decyzji, zapewnienie metod przeprowadzania konsultacji, przeprowadzenie przegladów systematycznych oraz uzyskanie innych dowodów, uwzglednienie perspektywy pacjenta, specjalisty klinicznego, itd.).

1,2,4-10,13-16,

20,22,24,37,

40,44

SIGN: Joining a SIGN Guideline Group

Feedback

6.    Wybierz lidera (liderów) grupy lub przewodniczacego (przewodniczacych) majacych doswiadczenie w pracy z grupa, podtrzymywaniu konstruktywnej dynamiki, identyfikowaniu i rozwiazywaniu konfliktów, którzy zachowuja neutralnosc i obiektywizm oraz posiadaja doswiadczenie metodologiczne i merytoryczne.

1,2,4-9,13-16,

20,23-25,37,

40,44

Feedback

7.    Udokumentuj proces wyboru i przypisanie zadan czlonkom grupy opracowujacej wytyczne aby zapewnic transparentnosc.

1,2,5-8,13,16,

20,21,23,27,44

ACCP Antithrombotic Therapy and Prevention of Thrombosis, 9^th edition, Guideline Methods

Feedback

4. Ustalenie procesów dotyczacych grupy opracowujacej wytyczne

Feedback

1.    Ustal, jak i jak czesto ma sie odbywac komunikacja z czlonkami panelu ds. wytycznych i innymi grupami, kto bedzie odpowiedzialny za jej organizacje oraz kiedy moze byc zasadne odstapienie od tych rozwiazan.

1,2,4-6,8,9,

13,15,16,20,

24,44

AWMF Rules for Guidelines: Inaugural Meeting (in German; see AWMF Manual pg. 23 for English)

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for organization and cooperation in multidisciplinary guideline development

Feedback

2.    Okresl oczekiwania i swiadomosc procesów grupowych poprzez wprowadzanie, szkolenie i wspieranie czlonków grupy opracowujacej wytyczne (np. zorganizowanie optymalnych warunków do dyskusji grupowych oraz procesu podejmowania decyzji).

1,2,4,6-9,14,

16,19,23,24,

37,45

Pagliari, Grimshaw, et al. 2001: Potential Influence of Small Group Processes on Guideline Development

HRPS: Group Processes

Introduction to WHO Guidelines: Training Videos

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for organization and cooperation in multidisciplinary guideline development

Feedback

3.    Podczas szkolenia grupy opracowujacej wytyczne upewnij sie, ze czlonkowie grupy rozumieja, jakie beda procesy i proponowane metody oraz ze nalezy ich przestrzegac (np. metody konsensusu, które mozna wykorzystac, glosowanie anonimowe albo jawne, ocena dowodów, dyskusje grupowe i wnoszenie pomyslów).

1,2,4,6-9,14,

15,19,24,33,

45

Feedback

4.    Postaraj sie stworzyc optymalne warunki, w których wszyscy czlonkowie grupy beda mieli jednakowe mozliwosci aktywnego udzialu i jednakowe szanse, ze ich idee i argumenty beda wziete pod uwage (np. podczas dyskusji grupowych, podejmowania decyzji i formulowania zalecen).

1,2,6-9,13,16,

19,23,24,33,

37,45

Feedback

5.    Ustal metody rozwiazywania konfliktów i sporów pomiedzy czlonkami grupy oraz radzenia sobie z zaburzeniami procesu grupowego.

2,7-9,13,15,

16,19,33,45

NICE Manual Appendix A:

Agreements and advice for Guideline

Development Group members

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for organization and cooperation in multidisciplinary guideline development

Feedback

6.    Zapewnij mozliwosc dyskusji oraz uzyskania informacji zwrotnych o procesach grupowych przez caly projekt opracowywania wytycznych.

E*, 6

Feedback

7.    Ustal metode uporzadkowanej i terminowej dystrybucji oraz archiwizacji dokumentów wykorzystywanych i powstalych podczas opracowywania wytycznych.

2,5,8,9,14-16

Feedback

8.    Ustal niezbedne kworum na spotkaniach (np. 75% czlonków grupy musi byc obecnych, aby sformulowac zalecenia). Nalezy jednak oczekiwac, ze wszyscy czlonkowie grupy uczestnicza w spotkaniach, o ile jest to tylko mozliwe.

4,5,8,13,20

Feedback

9.    Z wyprzedzeniem ustal lub zaplanuj czas i miejsca spotkan (wideokonferencje lub osobiste) oraz przygotuj zakres i dokladny porzadek kazdego spotkania.

1,2,4,5,7,9,

13-16,19,20,

44

Feedback

10. Przechowuj protokoly ze wszystkich spotkan oraz okresl, czy protokoly udostepnic publicznie czy wewnetrznie (np. lista obecnosci, harmonogram, podjete decyzje, jakie beda kolejne kroki).

2,4,5,8,15,44

Feedback

5. Okreslenie odbiorców docelowych i wybór tematu

Feedback

1.    Zidentyfikuj, zdefiniuj lub przeprowadz przeglad odbiorców docelowych (np. lekarze POZ, osoby zarzadzajace programami opieki zdrowotnej) oraz odbiorców drugorzedowych wytycznych (np. administratorzy szpitali) wytycznych i ustal, do ilu odbiorców adresowane beda wytyczne.

4,5,7,8,11,

14-16,19,20,

23,27,35,37,

40,43,46

PATS: Identifying Target Audiences

Feedback

2.    Przeprowadz konsultacje z odpowiednimi podmiotami zainteresowanymi dotyczace zidentyfikowanych docelowych odbiorców aby zapewnic, ze temat wytycznych bedzie mial do nich zastosowanie i nie pominieto zadnych kluczowych odbiorców. (patrz Temat 6)

4,14-16,43

Feedback

3.    Ustal metode tworzenia listy proponowanych tematów, które nalezy poruszyc w wytycznych i ustalenia priorytetów (np. w których miejscach dowody sa najbardziej mylace i kontrowersyjne, gdzie aktualnie wystepuje niepewnosc lub duza zmiennosc w praktyce, pytania dotyczace badan przesiewowych, diagnozy i leczenia, itd.).

3-10,12-16,

19,20,24,36,

40,46,47

Feedback

4.    Przeprowadz konsultacje z odpowiednimi interesariuszami, by miec pewnosc, ze zidentyfikowano wszystkie istotne tematy, które nalezy omówic w wytycznych i ze beda one spelnialy potrzeby odbiorców docelowych. (patrz Temat 6)

4-6,12-16,20,

24,36,48

Feedback

5.    Wybierz lub podaj metody osiagania konsensusu wykorzystywane przez grupe podczas wyboru tematów, do których nalezy odniesc sie w wytycznych (np. metoda delficka, grupy nominalne).

5,9,16,20,36

Feedback

6.    Udokumentuj proces identyfikacji odbiorców docelowych i wyboru tematu wytycznych aby zapewnic przejrzystosc.

13-16,20,27,

35,36,43,46

Feedback

6. Zaangazowanie konsumentów i zainteresowanych podmiotów

Feedback

1.    Zidentyfikuj i zaangazuj wlasciwe zainteresowane podmioty podczas tworzenia wytycznych by uwzglednic opinie wszystkich, na których wytyczne beda mialy wplyw i konsultuj sie z nimi (np. grupy zawodowe, menadzerowie, decydenci, przedstawiciele branzowi).

1,3,6,9,11,

13-16,19-21,

23,24,27,29,

30,32,40

NICE 2007: An overview for stakeholders, the public and the NHS

Feedback

2.    Zidentyfikuj, zaangazuj i konsultuj sie z wlasciwymi konsumentami podczas tworzenia wytycznych (np. indywidualni pacjenci, opiekunowie, którzy zapewniaja nieoplacana opieke i wsparcie pacjentom, obywatele jako potencjalni pacjenci oraz jako podatnicy finansujacy opieke zdrowotna, organizacje spoleczne, które reprezentuja interesy pacjentów oraz rzecznicy reprezentujacy interesy pacjentów i opiekunów).

1,6,7,9,11,

14-16,21,23,

24,27,29,30,

37,40,48

NICE 2008: A guide for patients and carers contributing to a NICE guideline

SIGN 100: A Handbook for Patient and Carer Representatives

Feedback

3.    Okresl metody angazowania konsumentów i zainteresowanych podmiotów oraz prowadz rejestr tych podmiotów dla wytycznych (np. rekrutacja konsumentów i interesariuszy do bezposredniego uczestnictwa w panelu wytycznych, zwolywanie konsumentów i interesariuszy na oddzielne spotkanie (spotkania) lub warsztaty, dystrybuowanie dokumentów i komentarzy, okres otwarty na przeglad dokumentów i komentarze).

1,5,6,9,11,

13-16,19-21,

23,24,29,30,

32,37,40,44,

48

Feedback

4.    Dostarczaj informacji (np. poprzez sesje szkoleniowe i wprowadzajace) konsumentom i zainteresowanym podmiotom bezposrednio zaangazowanym w prace panelu wytycznych w celu wyjasnienia ról i maksymalizacji udzialu (np. obiektywna ocena dowodów naukowych, unikanie formulowania zalecen opartych na wlasnych interesach).

1,6,15,23,24,

29,32,37,48

Feedback

5.    Okresl role, zadania i terminy konsultacji z konsumentami i zainteresowanymi podmiotami niebioracymi bezposredniego udzialu w pracach panelu wytycznych (np. po osiagnieciu kamieni milowych procesu opracowywania wytycznych, w tym mozliwosci komentowania priorytetów, tematów wytycznych, identyfikacji docelowych odbiorców, identyfikacji wyników waznych dla pacjentów, identyfikacji dodatkowych dowodów naukowych, wskazanie konsekwencji, których panel nie uwzglednil, przegladu ostatecznego projektu wytycznych itp.).

1,6,11,14-16,

19,21,24,29,

32,37,40,49

PATS: Integrating Values and Consumer Involvement

PATS: Stakeholder Involvement: How to Do It Right

Feedback

6.    Opracuj lub zaadoptuj standardowe szablony do dostarczania wkladu przez konsumentów i zainteresowane podmioty podczas konsultacji, z jasnymi instrukcjami lub modulami szkoleniowymi, by zapewnic efektywny wklad.

5,6,13,15,32

Feedback

7.    Zapewnij konsumentom i zainteresowanym podmiotom odpowiednia ilosc czasu na komentowanie i konsultacje.

13,15,29,32

Feedback

8.    Okresl zasady i proces postepowania z komentarzami konsumentów i zainteresowanych podmiotów oraz sposoby postepowania z róznymi punktami widzenia (np. zapewnij, by rózne perspektywy byly uwzgledniane przy podejmowaniu decyzji, zapewnij przejrzyste uzasadnienie wydanych opinii, ustal proces odwolawczy dla zainteresowanych podmiotów, publikuj komentarze nadeslane podczas konsultacji i odpowiedzi na nie panelu ds. wytycznych).

5-7,13,29,32,

49

Feedback

9.    Dokumentuj proces rekrutacji i selekcji konsumentów i zainteresowanych podmiotów do panelu wytycznych oraz zaangazowanie i konsultacje ze wszystkimi pozostalymi konsumentami i zainteresowanymi podmiotami, by zapewnic jednoznacznosc i przejrzystosc stosowanych metod.

1,5,13,15,16,

21,27,29,32

Feedback

7. Konflikt interesów (KI)

Feedback

1.    Ustal zasady deklaracji interesów (DI) dla poszczególnych uczestników podczas angazowania ich do projektu, w tym takze potencjalnych czlonków panelu ds. wytycznych przed wlaczeniem ich w prace (np. jakie interesy powinny zostac ujawnione: finansowe, intelektualne, akademickie/kliniczne, konkurencyjne interesy stowarzyszenia profesjonalistów).

4-7,9,11,13-16,

18,20,21,23-26,

37,40,44,46,

50,51

NICE 2008: Code of practice for declaring and dealing with conflicts of interest

NMHRC 2012: Guideline Development and Conflicts of Interest

AWMF Rules for Guidelines: Disclosure of Conflicts of Interest (in German; see AWMF Manual pg. 19 for English)

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Code for the prevention of improper influence due to conflicts of interest

NHMRC: Form for Disclosure of Interests

AWMF Disclosure of Conflicts of Interest Sample Form (AWMF Manual Appendix 2 pg. 66)

Feedback

2.    Ustal zasady okreslania konfliktu interesów (KI) i sposób zbierania i aktualizowania deklaracji KI (np. jak i jaki poziom powiazan finansowych nalezy ujawniac, jakiego przedzialu czasowego powinien dotyczyc obowiazek ujawnienia informacji, kto bedzie decydowal o tym, co stanowi konflikt).

4-7,9,11,13-16,

18,20,21,23-26,

37,44,46,50,51

Feedback

3.    Przekaz jasne instrukcje i zapewnij przeszkolenie potencjalnych czlonków grupy tworzacej wytyczne dotyczace sposobu wypelniania formularza KI, wraz z lista czlonków, którzy musza zlozyc deklaracje KI i informacjami o rodzajach interesów, które nalezy zadeklarowac z przykladami.

4-7,9,13-16,

18,20,24,26,

37,46,50,51

Feedback

4.    Ustal zasady zarzadzania KI (np. osoby z KI, które nie sa kategorycznie wykluczone z opracowywania wytycznych, ale sa zwolnione z glosowania nad konkretnymi zaleceniami zwiazanymi z obszarem konfliktu, przewodniczacy nie powinien miec KI, streszczenia dowodów naukowych przygotowane przez metodologów niemajacych konfliktu).

4-7,9,11,13-16,

18,20,21,23-26,

37,44,46,50,51

Guyatt, Akl, et al. 2010: The vexing problem of guidelines and conflict of interest: A potential solution

Feedback

5.    Ustal zasady zarzadzania konfliktem interesów w odniesieniu do finansowania dzialan zwiazanych z wytycznymi (np. opowiadaj sie za publicznym finansowaniem, wykluczaj sponsoring komercyjny, jesli sponsoring komercyjny to od podmiotów niezwiazanych z tematem wytycznych, wsparcie komercyjne dla dzialan niezwiazanych bezposrednio, takich jak tlumaczenie, wykluczenie jednego zródla sponsoringu).

7,16,21,26,

27,30,50

PATS: Guideline Funding and Conflicts of Interest

Feedback

6.    Ujawnij i opublikuj zródlo finansowania oraz opisz role sponsorów i charakter wsparcia przekazanego na tworzenie wytycznych.

3,4,7,9,16,21,

23,24,26,27,

30,35,40,52

Feedback

7.    Jednoznacznie ujawnij, opublikuj i opisz konflikty interesów czlonków grupy tworzacej wytyczne, w szczególnosci gdy konflikty dotycza konkretnych zalecen.

3-7,9,11,14-16,

20,21,23,24,

26,27,35,37,

44,51,52

SIGN 50 Annex A: Register of Interests

Feedback

8. (PICO) Generowanie pytan

Feedback

1.    Ustal metody generowania pytan dla wytycznych, wyboru priorytetowych pytan oraz wybierania i tworzenia rankingu waznosci wyników.

3-7,9,11-16,

19,20,23,24,

30,34,40,44,

46,47,53

JCE GRADE Guidelines: Framing the Question and Deciding on Important Outcomes

AWMF Rules for Guidelines: Formulating Clinically Relevant Questions

(in German; see AWMF Manual pg. 17 for English)

Feedback

2.    Wygeneruj i udokumentuj kluczowe pytania (np. kliniczne, zdrowotne, polityki, efektywnosci kosztowej), na które nalezy odpowiedziec w wytycznych przy uzyciu standardowego formatu (np. PICO) i okresl kryteria, wedlug których sformulowane pytania otrzymaja priorytet, w przypadku, gdy nie jest mozliwe uzyskanie odpowiedzi na wszystkie pytania (np. przeprowadz badania wsród czlonków panelu lub zainteresowanych podmiotów).

3-7,9-16,19,

20,23,24,27,

30,34,40,44,

46,47,53

PICO Framework (Population, Intervention, Comparator, Outcome)

Feedback

3.    Precyzyjnie opisz populacje, dla której maja miec zastosowanie wytyczne. Uwzglednij specyficzne cechy populacji, takie jak wystepowanie chorób wspólistniejacych, polozenie geograficzne i kwestie równosci (np. prawdopodobne powody, dla których przewidywane sa rózne wzgledne efekty w populacjach znajdujacych sie w korzystnej i niekorzystnej sytuacji).

4-9,11,12,14-16,

19,20,23,24,

27,31,35,40,

42,44,54,55

PATS: How to Integrate Multiple Comorbidities in Guideline Development

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for developing population-specific recommendations

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for considering sex differences in guideline development

Feedback

4.    Ustal, czy zgoda organu regulacyjnego jest wymagana, aby rozwazac zalecane interwencje (np. w przypadku wytycznych miedzynarodowych moze to nie miec znaczenia, poniewaz zgoda organów regulacyjnych moze nie byc konieczna we wszystkich krajach docelowych).

4,5,7,8,14,21,

24,31,32

Feedback

5.    Precyzyjnie opisz interwencje(e) i komparator(y), które nalezy wziac pod uwage w wytycznych i opracuj ramy analityczne obrazujace relacje miedzy interwencjami i wynikami. Okresl, czy nalezy uwzglednic wiele porównan (leczenie).

4-9,11-16,

19-21,23,24,

34,35,44,47,

56

Feedback

6.    Zidentyfikuj wazne wyniki (np. wyniki dla calej sciezki klinicznej; zachorowalnosc, jakosc zycia, umieralnosc), w tym zarówno skutki pozadane (np. korzysci, mniejsze obciazenie, oszczednosci), jak i niepozadane (np. szkody, obciazenia, koszty i zmniejszenie autonomii pacjenta). Nie nalezy lekcewazyc waznych wyników, dla których brakuje dowodów.

4-9,11-16,

19-21,23,24,

27,34,40,44,

47,53

Feedback

7.    Okresl okolicznosci (np. kraje, szpitale) lub uwzglednij je w charakterystyce populacji (tj. populacja leczonych w szpitalach wysokospecjalistycznych).

4-7,19,20,24,

34,46,53

Feedback

8.    Preferuj wyniki wazne dla pacjenta zamiast wyników zastepczych i posrednich. Wez pod uwage odpowiednie wyniki zastepcze, gdy brakuje danych o wyniku istotnym dla pacjenta.

4-6,14,16,19,

20,24,34,40,

44,47,53

JCE GRADE Guidelines: Framing the Question and Deciding on Important Outcomes

Feedback

9.    Stwórz ranking wzglednego znaczenia (waznosci) wyników, biorac pod uwage wartosci i preferencje populacji docelowej.

4,5,7,11-16,20,

24,34,44,

53

JCE GRADE Guidelines: Framing the Question and Deciding on Important Outcomes

Feedback

10. Wybierz lub stwórz dla poszczególnych wyników proces okreslania wielkosci efektu, który ocenia sie jako wazny dla populacji docelowej.

34,44

Feedback

11. Zaangazuj wszystkich czlonków grupy ds. wytycznych i skonsultuj sie z konsumentami i zainteresowanymi podmiotami by zapewnic szeroka reprezentatywnosc populacji docelowej podczas formulowania pytan oraz wybierania i oceniania waznych wyników.

1,4,5,7,14,20,

24,32,53

Feedback

12. Udokumentuj metody formulowania pytan i ustalania priorytetów, selekcji i tworzenia rankingu wyników oraz konsultacji z zainteresowanymi podmiotami i konsumentami, by zapewnic ich przejrzystosc.

4,5,7,13,34,46

Feedback

13. Zapewnij, ze protokól tworzenia wytycznych okresla grupe docelowa, warunki docelowe, wyniki i kluczowe pytania, które moga pomóc w prowadzeniu przegladu dowodów.

5,11,13,15,

23,27,34,35,

44,46

Feedback

9. Ocena znaczenia wyników i interwencji, wartosci, preferencji i uzytecznosci

Feedback

1.    Zdecyduj, czy wzgledne znaczenie (waznosc) wyników i interwencji, wartosci, preferencji lub uzytecznosci dla konsumentów i zainteresowanych podmiotów (np. pacjentów i grupy docelowej), które beda podstawa rozwazan i decyzji podczas tworzenia wytycznych beda uzyskiwane posrednio czy bezposrednio (np. przeglad opublikowanej literatury vs. konsultacje z konsumentami).

1,4,6,7,9,11,

13,15,16,20,

21,23,24,27,

37,44,48,49

Feedback

2.    Okresl metody konsultacji z konsumentami i zainteresowanymi podmiotami wykorzystywane do uzyskania informacji o wzglednej waznosci wyników i interwencji, wartosciach, preferencjach lub uzytecznosci (np. zaangazowanie konsumentów w panel wytycznych, ankiety lub grupy fokusowe z szersza reprezentacja konsumentów).

6,15,16,24,

37,48,49

PATS: Integrating Values and Consumer Involvement

Feedback

3.    Okresl, czy zastosowane zostanie ustrukturyzowane podejscie do oceny zaufania do uzyskanych wskazników znaczenia (waznosci), wartosci, preferencji i narzedzi (tj. jakosc dowodów w nich zawartych).

E, 49

Feedback

4.    Ustal, czy do zintegrowania wzglednej waznosci wyników i interwencji, wartosci, preferencji lub uzytecznosci zostanie wykorzystane modelowanie oraz ustal sposób modelowania.

E, 47,49

Feedback

5.    Okresl, czyja perspektywa bedzie brana pod uwage przy uzyskiwaniu informacji o wzglednej waznosci wyników i interwencji, wartosci, preferencji lub uzytecznosci oraz podczas podejmowania decyzji lub formulowania zalecen (np. pacjenci, spoleczenstwo, klinicysci).

4,20,37,48,49

Feedback

6.    Rozwaz i udokumentuj metody postepowania ze sprzecznymi ocenami wzglednego znaczenia wyników i interwencji, wartosci, preferencji lub uzytecznosci (np. pacjent kontra opiekun, pacjent kontra spoleczenstwo).

15,20,44,48,49

Feedback

7.    Udokumentuj metody uzyskiwania informacji o wzglednej waznosci wyników i interwencji, wartosci, preferencji lub uzytecznosci, aby zapewnic jednoznacznosc i przejrzystosc stosowanych metod.

1,6,11,15,27,

44,48,49

Feedback

8.    Udokumentuj, czy wzgledy etyczne dotyczace zalecen powinny szczególnie uwzgledniac pewne grupy pacjentów lub stany zdrowotne (np. osoby starsze, rzadkie choroby, osoby dotkniete nierównosciami zdrowotnymi).

48

Feedback

9.    Zadecyduj, jak uwzglednic wartosci etyczne lub moralne przy formulowaniu zalecen (np. biorac pod uwage przekonania religijne, spoleczne lub kulturowe).

57

Feedback

10. Decydowanie jakie dowody naukowe nalezy uwzglednic i wyszukiwanie dowodów naukowych

Feedback

1.    Postepuj zgodnie z metodami przegladu systematycznego (pelne przeglady systematyczne lub szybkie przeglady systematyczne w zaleznosci od tematu i struktury organizacyjnej) lub uzasadnij, dlaczego tak nie postapiono.

3-16,19-25,

27,40,44,47,

58,59

Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions 2011

Cochrane Handbook for Diagnostic Test Accuracy Systematic Reviews 2011

Feedback

2.    Opracuj protokól odnajdowania, selekcji i syntezy dowodów naukowych (np. przeszukuj istniejace przeglady systematyczne, nowe przeglady systematyczne i „szara” literature) i okresl rodzaje dowodów, które nalezy uwzglednic (np. przeszukiwane bazy danych, rodzaje badan, kryteria wlaczenia i wykluczenia, wyszukiwanie specyficznych badan dotyczacych dzialan niepozadanych lub zadecydowanie o zebraniu informacji na temat skutków niepozadanych z badan dotyczacych korzysci).

3-16,19-25,

27,34,35,40,

44,47,58

AWMF Rules for Guidelines: Searching the Literature (in German; see AWMF Manual pg. 31 for English)

SIGN: Search Filters

AWMF Manual for Systematic Searching of the Literature in the Context of Guideline Development (in German)

AMSTAR: Checklist for Assessing the methodological quality of systematic reviews

SIGN 50 Annex 3: Critical Appraisal Checklists

Critical Appraisal Skills Programme (CASP) Checklists

Feedback

3.    Zdecyduj, kto opracuje strategie wyszukiwania, przeszuka i wybierze dowody naukowe (np. grupa robocza sposród grupy tworzacej wytyczne, agencja zewnetrzna realizujaca zlecenie, utwórz relacje pomiedzy grupa tworzaca wytyczne a agencja zewnetrzna w celu wspólpracy przy tworzeniu wytycznych).

2,4-11,13,15,

24,44,58

Feedback

4.    Krytycznie ocen istniejace przeglady systematyczne wybrane do wlaczenia, za pomoca zwalidowanego narzedzia (np. AMSTAR), aby miec pewnosc, ze sa odpowiedniej jakosci i nadaja sie do uzycia w wytycznych.

4-7,9-12,14-16,

20,24,40,44,

47,58,59

Feedback

5.    Jesli istniejacy przeglad systematyczny jest aktualizowany lub wymaga aktualizacji, ustal w jaki sposób zostana uwzglednione nowe dowody oraz w jaki sposób osoby, które przeprowadzily tamten przeglad, zostana powiadomione i w miare mozliwosci zaangazowane w aktualizacje.

3,7,20,59

Feedback

6.    Jesli wymagany jest nowy przeglad systematyczny, ocen czy dostepne sa odpowiednie zasoby (np. czas i finansowanie) do przeprowadzenia pelnego przegladu systematycznego.

7,14,20,58

Feedback

7.    Jesli zasoby sa ograniczone, rozwaz zastosowanie metodologii szybkiej oceny i wyraznie ja opisz odnotowujac istotne ograniczenia, watpliwosci oraz pilnosc potrzeby przeprowadzenia pelnego przegladu systematycznego.

7,8,20,58

Feedback

8.    Ustanów metody identyfikacji dodatkowych dowodów naukowych i niepublikowanych danych (np. sugestie czlonków panelu ds. wytycznych, konsultacje z zainteresowanymi podmiotami).

5,8,11,13,16,

19,34,58

Feedback

9.    Ustal zasady postepowania w odniesieniu do wkladu ekspertów (np. opinia eksperta nie jest dowodem per se i nie nalezy jej wykorzystywac jako dowód, raczej nalezy opisac i zidentyfikowac doswiadczenie lub obserwacje, które wspieraja opinie eksperta i, o ile to mozliwe, ocenic je w sposób systematyczny i przejrzysty wykorzystujac np. ramy pojeciowe).

8,10,11,16,

24,56

Feedback

10. Udokumentuj i opublikuj wyszukiwanie i wybór dowodów naukowych, oceniajac czy kwalifikuja sie do wlaczenia, zakres uwzglednionych dowodów i strategie wyszukiwania by zapewnic, ze metody sa jednoznaczne i przejrzyste.

3-5,8,11,13,

14,16,19-21,

23,27,35,59

Feedback

11. Podsumowanie dowodów i rozpatrywanie dodatkowych informacji

Feedback

1.    Podsumuj dowody naukowe za pomoca zwiezlego streszczenia (np. tabela dowodów, profil dowodów lub zestawienie wyników) najlepszych dostepnych dowodów naukowych dla kazdego waznego wyniku, w tym dokladnosci testu diagnostycznego, oczekiwanych korzysci, szkód, zasobów (kosztów), jakosci oceny dowodów oraz podsumowanie wzglednych i bezwzglednych wyników albo oszacowania wyników dla kazdego wyniku.

4-8,10-16,

19-21,24,27,

35,40,44,47,

58,59

JCE GRADE Guidelines: GRADE Evidence Profiles and Summary of Findings Tables

Feedback

2.    Podaj podsumowanie dodatkowych informacji potrzebnych do sformulowania zalecen (np. podsumowanie jakosciowe, tabela dowodów), uwzgledniajac wartosci i preferencje, czynniki, które moga modyfikowac oczekiwane skutki, potrzeby (czestosc wystepowania, ryzyko podstawowe lub status), wplyw na równosc, wykonalnosc oraz dostepnosc zasobów.

3-7,10,11,13-15,

20,23,24,27,

31,44,46-48,

55,58,60-62

SUPPORT Tools for evidence-informed health Policymaking (STP) 10: Taking equity into consideration

HRPS: Incorporating Considerations of Equity

NICE Equality Scheme

NICE 2012: Positively Equal: A guide to addressing equality issues in developing clinical guidelines

Feedback

3.    Okresl metody uzyskiwania informacji o wykorzystaniu zasobów i kosztach (np. wyszukiwanie istniejacych ocen ekonomicznych, opracowanie modelu ekonomicznego, przeprowadzenie analizy efektywnosci kosztowej).

4,5,7,11,13-15,

19-21,23,24,

27,44,47,60,

62

HRPS: Improving the use of research evidence in guideline development

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for cost-effectiveness in guidelines

Feedback

4.    Zidentyfikuj koszty, wykorzystanie zasobów oraz, jezeli dotyczy, efektywnosc kosztowa i opisz charakter tych kosztów (pacjent, spolecznosc, spoleczenstwo) (np. wzgledy dotyczace mozliwosci oplacenia, , oszacowania zuzycia zasobów i kosztów nabycia bezposrednio porównane z danymi o korzysciach i szkodach interwencji).

4,5,7,11,13-15,

19-21,23,24,

27,44,47,60,

62

Feedback

5.    By zapewnic przejrzystosc udokumentuj metody, zgodnie z którymi dodatkowe informacje maja zostac wlaczone do podsumowan dowodów (np. formalny konsensus dotyczacy wartosci waznych dla pacjentów, konsensus w kwestii równego dostepu, formalna analiza ekonomiczna, analiza jakosciowa nieagregowanych danych dotyczacych wykorzystania zasobów).

4,5,7,10,11,

13-15,19-21,

24,31,35,44,

47,48,58,62

Feedback

6.    Zapewnij szkolenie z zakresu korzystania z tabel dowodów i mozliwosci dyskusji, aby zapewnic, ze wszyscy czlonkowie panelu wytycznych znaja tabele i uzywaja ich we wlasciwy sposób.

2,15,28

Feedback

7.    Udostepnij czlonkom panelu ds. wytycznych pelny przeglad systematyczny (przeglady systematyczne) oraz oryginalne badania i inne zródla dowodów naukowych (np. stworzenie wspólnej strony internetowej lub udostepnienie na spotkaniach i za posrednictwem komunikacji elektronicznej) aby zapewnic podstawy do rozwazan.

15,58

Feedback

12. Ocena jakosci, sily lub wiarygodnosci materialu dowodowego

Feedback

1.    Wybierz ramy opisujace kryteria brane pod uwage podczas oceny jakosci dowodów (np. GRADE, USPSTF). Unikaj modyfikowania narzedzi oceny.

4-16,19-25,

44,47,59,63

GRADE Online Learning Modules

JCE GRADE Guidelines: Rating the Quality of Evidence

Feedback

2.    Designar a la persona encargada de evaluar la calidad de la evidencia (ej. metodólogos sin conflicto que participan en el grupo de trabajo).

4,6,10,14-16,64

Feedback

3.    Ocen jakosc dowodów naukowych dla kazdego z istotnych punktów koncowych.

4,5,7,11-16,

44,47,59,63

Feedback

4.    Ocen ogólna jakosc dowodów (np. najnizsza jakosc dowodów dotyczacych punktów koncowych uznanych za najwazniejsze lub krytyczne, albo najwyzsza jakosc dowodów, gdy wszystkie wyniki maja ten sam kierunek).

4,5,7-9,11-16,

19-21,44,47,59,63

Feedback

5.    Opisz jakosc dowodów naukowych ocenionych dla punktów koncowych i material dowodowy.

4,7,8,12,14,

15,20,21,23,

47,52,64

Feedback

6.    Udokumentuj opinie wydane podczas oceny jakosci dowodów naukowych, aby zapewnic ich transparentnosc i jednoznacznosc.

4,5,7,8,11,

13-16,19-21,

23,44,59,63

Feedback

13. Opracowanie zalecen i przypisanie im sily

Feedback

1.    Zastosuj ramy okreslajace czynniki, które nalezy wziac pod uwage przy opracowaniu zalecen.

3,5-16,19-21,

24,27,35,40,

44,47,63,65

GRADE Working Group Tutorials

JCE GRADE Guidelines: Going from Evidence to Recommendations

PATS: Moving from Evidence to Developing Recommendations in Guidelines

GRADE

Developing and evaluating communication strategies to support informed decisions and practice based on evidence (DECIDE) Project

SIGN 50: Considered Judgement

USPSTF: Methods and Processes

Feedback

2.    Zaplanuj i udostepnij uczestnikom szczególy organizacyjne spotkan konsensusowych, podczas których sformulowane zostana zalecenia, wliczajac w to rozeslanie dokumentów wymaganych podczas spotkania (np. podsumowania dowodów naukowych, tabele opisujace powiazanie dowodów z zaleceniami), ustalajac agende spotkania i wybierajac metode osiagania konsensusu wykorzystywana przez grupe do uzgodnienia stanowiska (np. metoda delficka, grup nominalnych).

7,9,10,16,19,44

Feedback

3.    Dokonaj przegladu elementów procedury, które wplywaja na zalecenia, wliczajac w to kierunek i sile (np. rodzaje dowodów naukowych i informacji istotnych dla analizy skupiajac sie na równowadze pomiedzy pozadanymi i niepozadanymi konsekwencjami na podstawie jakosci dowodów, wielkosci róznicy pomiedzy korzysciami i szkodami, pewnosci co do zmiennosci wartosci i preferencji, wykorzystaniu zasobów, równosci i innych czynnikach).

3-8,11,12,14-16,

19,20,23,24,

27,35,40,44,

47,55,63,65

Feedback

4.    Jesli jest to potrzebne, ustal zasady formulowania zalecen, gdy nie ma wystarczajacych dowodów naukowych lub sa one bardzo niskiej jakosci (np. zalecenia warunkowe z jasno opisanym wnioskowaniem, brak zalecenia, jesli panel jest zdania, iz istnieje znaczne ryzyko, ze decyzja moze byc bledna, zalecenie wykorzystania danej interwencji wylacznie w ramach badan, uzupelnione przez wskazówki, jakie sa najlepsze sposoby postepowania, dopóki nie zostana przeprowadzone dalsze badania).

4,5,7,11,13-15,

20,47,65

Feedback

5.    Ustal zasady formulowania zalecen dotyczacych dalszych badan i zdecyduj, gdzie nalezy przedstawic wyniki (np. w zalaczniku do wytycznych, sugerujac konkretne pytania badawcze, okreslone punkty koncowe istotne dla pacjentów, które nalezy zbadac oraz inne istotne aspekty badan potrzebnych w celu zmniejszenia niepewnosci odnosnie do korzysci lub dzialan niepozadanych badanej interwencji).

5-7,14,15,47,

65,66

PATS: Moving from Evidence to Developing Recommendations in Guidelines

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for knowledge gaps in guidelines

Feedback

6.    Sformuluj zalecenia i podsumuj uzasadnienie kazdego z nich (np. w formie tekstowej lub w tabeli), wlaczajac w to szczególy decyzji podjetych przez grupe i wskaz zwiazek pomiedzy zaleceniami a dowodami je wspierajacymi.

4-7,11-13,15,

16,20,21,24,

27,35,40,47,

52,64,65

JCE GRADE Guidelines: Going from Evidence to Recommendations

PATS: Moving from Evidence to Developing Recommendations in Guidelines

Feedback

7.    Wybierz metode oceny sily sformulowanych zalecen, co pozwoli na przedstawienie odbiorcom wytycznych stopnia pewnosci grupy je tworzacej co do stosowania danego zalecenia.

4,6-9,12-16,

19-24,44,47,

63,65

AWMF Rules for Guidelines: Grading of Recommendations (in German; see AWMF Manual pg. 42 for English)

GRADE

Feedback

8.    Wybierz metode ustalania konsensusu, która bedzie wykorzystywana przez grupe w celu okreslenia sily zalecen (np. metoda delficka, grupy nominalne, glosowanie).

2,4,6,7,15,16,

20,44

AWMF Summary of Formal Consensus Development Techniques (AWMF Manual Appendix 8 pg. 78)

Feedback

9.    Wskaz, czy zalecenia moga sluzyc jako miary efektu lub kryteria jakosci (np. opcje zarzadzania zwiazane z silnymi zaleceniami na podstawie dowodów naukowych wysokiej lub przecietnej jakosci sa szczególnie dobrymi kandydatami na kryteria jakosci; gdy zalecenie jest slabe, omówienie z pacjentami wzglednych korzysci alternatywnych sposobów postepowania i odpowiednie udokumentowanie tego procesu moze stac sie kryterium jakosci).

4,9,13,16,24,

42,65

Feedback

10. Udokumentuj decyzje podjete w procesie formulowania zalecen i okreslania ich sily, by zapewnic, ze sa one transparentne i czytelne.

3,4,6-8,11-13,

16,19-21,23,

24,27,35,44,

52,65

Feedback

14. Brzmienie zalecen i uwag dotyczacych wdrozenia, wykonalnosci i równosci

Feedback

1.    Podejmij decyzje dotyczace ujednolicenia slownictwa wykorzystywanego w zaleceniach, aby zapewnic spójnosc i ich jednolite brzmienie w calym dokumencie wytycznych, unikajac slownictwa, które moze byc niejasne lub niespecyficzne.

4,5,7-9,13,14,

16,19-21,23,

24,27,44,47,65

Shiffman, Shekelle, et al. 2003. Standardized reporting of clinical practice guidelines

PATS: Moving from Evidence to Developing Recommendations in Guidelines

AWMF Rules for Guidelines: Clarity and Presentation (in German; see AWMF Manual pg. 45 for English)

Feedback

2.    Napisz zalecenia w sposób, który pozwala na ich zastosowanie i zawieraja one wystarczajace informacje, pozwalajace na zrozumienie zalecenia przez uzytkowników wytycznych bez koniecznosci siegania do innych materialów.

4,5,7-9,14,16,

20,21,23,24,

27,35,47,52,64

Woolf, Schunemann, et al. 2012: Developing Clinical Practice Guidelines: Presentation and Deriving Recommendations

Feedback

3.    Zapewnij jasne wskazówki albo pomoc w interpretacji znaczenia sily zalecenia przez klinicystów, pacjentów, decydentów i innych docelowych odbiorców.

4,8,9,13,14,

16,19,20,35,

47,65

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for guidelines and shared decision making in practice

Feedback

4.    W zaleceniach wskaz populacje, której one dotycza, zalecana interwencje, mozliwe alternatywne postepowanie lub interwencje.

4,5,8,9,13,16,

20,35,47,64,65

Feedback

5.    Zawrzyj wskazówki odnosnie do kontekstu, mozliwosci zrealizowania i zastosowania zalecen oraz podkresl kluczowe uwagi dotyczace kwestii równosci i specjalnych warunków, które moga odnosic sie do zalecenia (np. czy przedstawione warunki odnosza sie do okreslonej subpopulacji, okreslonych rodzajów interwencji, okreslonych wartosci i preferencji, dostepnosci okreslonych zasobów itd.).

3-5,8,9,13,16,

20,24,31,35,

44,47,49,55,

61,65

HRPS: Incorporating Considerations of Equity

NICE Equality Scheme

Feedback

6.    Opisz jakosc dowodów i sile zalecenia w poblizu tekstu zalecenia, którego one dotycza.

6-9,13,16,19-21,

24,35,47,52

Akl, Maroun, et al. 2007. Symbols were superior to numbers for presenting strength of recommendations: A randomized trial

Glenton, Santesso, et al. 2010. Presenting the results of Cochrane Systematic Reviews: A qualitative study

Feedback

7.    Ustal metody wykorzystywane przez grupe podczas uzgadniania ostatecznego brzmienia zalecen (np. omówienie i zatwierdzenie, formalny konsensus).

4,7,9,16,21,

44,65

Feedback

8.    Przedstaw zalecenia w czytelnej i zrozumialej formie (np. nie umieszczaj zalecen w tresci dlugich akapitów, zbierz wszystkie zalecenia w czesci z podsumowaniem).

5,9,14-16,24,

27,47,64

Feedback

15. Raportowanie i ocena wzajemna

Feedback

1.    Opracuj lub zaadoptuj jednolita forme przedstawiania wytycznych, która posiada okreslona strukture, naglówki i tresc.

5-7,9-11,14-16,

18,20-22,25,

35,40,44,52,64

Shiffman, Shekelle, et al. 2003. Standardized reporting of clinical practice guidelines

AWMF Guide to Writing the Guideline Report (AWMF Manual Appendix 9 pg. 81)

Conference on Guideline Standardization (COGS)

Feedback

2.    Zdecyduj jakie formaty produktów powiazanych z wytycznymi powinny zostac przygotowane (np. pelne wytyczne, pelne wytyczne wraz z raportem technicznym/przegladami systematycznymi, skrócone wytyczne dla klinicystów lub decydentów, wersja dla pacjentów), które beda zgodne z planem rozpowszechniania zalecen. (patrz Temat 16)

3-12,14-16,

20-22,24,25,

42,52,64

AWMF Rules for Guidelines: Versions (in German; see AWMF Manual pg. 50 for English)

Feedback

3.    Zdecyduj, kto bedzie odpowiedzialny za napisanie produktów powiazanych z wytycznymi (np. podkomitet grupy opracowujacej wytyczne) oraz podejmij decyzje odnosnie do autorstwa dokumentu (np. indywidualni autorzy, organizacja albo grupa robocza jako autor). (patrz Temat 1)

3-5,7,8,11,

13-16,20,44,

64

Feedback

4.    Przeprowadz przeglad ostatecznej wersji wytycznych przez wszystkich czlonków grupy opracowujacej wytyczne, umozliwiajac wystarczajace mozliwosci przekazania informacji zwrotnej, edycji i poprawek.

5-8,13,16,44,

64,66

Feedback

5.    Postaraj sie o zatwierdzenie ostatecznej wersji dokumentów przez wszystkich czlonków grupy opracowujacej wytyczne.

1,5,7-9,11,12,

16,21,24,44

AWMF Rules for Guidelines: Approval (in German; see AWMF Manual pg. 49 for English)

Feedback

6.    Zainicjuj ocene wzajemna w organizacji (tj. wewnetrzna).

5-13,15,16,

20,25,42,44,

64,66

Feedback

7.    Zdecyduj, w jaki sposób przeprowadzic zewnetrzna ocene wzajemna ostatecznej wersji dokumentu(ów) pod katem precyzji, mozliwosci zastosowania, klarownosci, organizacji i przydatnosci zalecen, a takze zapewnic wklad z szerszej i waznej perspektywy, która nie zostala uwzgledniona przez grupe opracowujaca wytyczne (np. zaproszenie do oceny wzajemnej, okres konsultacji publicznych z uwzglednieniem mozliwosci informacji zwrotnej i odpowiedzi ze strony grupy opracowujacej wytyczne, zgloszenie do publikacji recenzowanej).

3,5-11,13-16,

20-25,27,28,

40,42,44,64,66

AWMF Rules for Guidelines: External Assessment (in German; see AWMF Manual pg. 48 for English)

Feedback

8.    Udokumentuj proces wewnetrznej i zewnetrznej oceny wzajemnej oraz, w razie potrzeby, opublikuj komentarze z konsultacji wraz z odpowiedziami grupy opracowujacej wytyczne.

5-10,13,16,

21,23,25,35,

42,64,66

Feedback

16. Rozpowszechnianie i wdrazanie

Feedback

1.    Przygotuj plan aktywnego rozpowszechniania, wykorzystujacy rózne metody, by zwiekszyc wdrazanie wytycznych, uwzgledniajac ich wykorzystanie i prawa autorskie (np. opublikowanie wytycznych w Internecie, wypracowanie formalnych relacji z osobami odpowiedzialnymi za rozpowszechnianie i wdrazanie wytycznych w systemie opieki zdrowotnej w celu wspierania ich przyjecia, konferencje prasowe, strategia dzialania w mediach spolecznosciowych, rozpowszechnianie na spotkaniach towarzystw naukowych, publikowanie wytycznych w czasopismach, do których dostep maja docelowi odbiorcy).

3-5,7,9-12,

14-16,19-22,

24,40,42,44,

67,68

NICE Implementation Programme

Gagliardi, Brouwers, et al. 2011. How can we improve guideline use? A conceptual framework of implementability

AWMF Rules for Guidelines: Preparation of Implementation (in German; see AWMF Manual pg. 52 for English)

HRPS: Disseminating and Implementing Guidelines

PATS: Disseminating and Implementing Guidelines

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for implementation of guidelines

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for electronic disclosure of guidelines

Feedback

2.    Opracuj lub zaadaptuj narzedzia, metody wsparcia i produkty pochodne, aby zapewnic wskazówki, jak zalecenia moga byc zastosowane w praktyce (np. aplikacje mobilne, integracja z systemami wspierajacymi podejmowanie decyzji klinicznych, przygotuj wytyczne do wykorzystania w formie materialu edukacyjnego dla odbiorców docelowych w celu zapewnienia szerokiego zasiegu edukacyjnego).

4-8,11,12,15,

16,20,21,24,

25,27,35,42,

44,61,64

European Society of Cardiology: Guidelines Products

Feedback

3.    Wez pod uwage mozliwosc adaptacji wytycznych i dostarcz dokladnych instrukcji jak docelowi uzytkownicy, chcacy zaadaptowac wytyczne w innych warunkach mogliby to zrobic w sposób transparentny i systematyczny (np. modyfikowanie zalecen z uwzglednieniem lokalnych zasobów i bazowego ryzyka, wskazania, które odbiegaja od decyzji panelu ds. wytycznych).

7,15,16,19,

21,27,39,61

ADAPTE Collaboration³

Feedback

4.    Ustal zasady i regulacje dotyczace tlumaczenia wytycznych na inne jezyki (np. pozwalaj na tlumaczenie przez organizacje zewnetrzne po uzyskaniu zgody grupy opracowujacej wytyczne, wlacz pracowników odpowiedzialnych za tlumaczenie w prace grupy opracowujacej wytyczne).

7,16,25,39

European Society of Cardiology: Rules for Translation of Guidelines and Their Derivative Products

Feedback

17. Ocena i zastosowanie

Feedback

1.    Przeprowadz wewnetrzna ocene (tj. samoocene) procesu tworzenia wytycznych, wlaczajac w to spotkania panelu ds. wytycznych w celu sformulowania zalecen, proszac czlonków grupy o informacje zwrotna.

E, 66

Gurteen 2000: Introduction to After Action Reviews

Feedback

2.    Rozwaz przeprowadzenie pilotazowej implementacji wytycznych wsród docelowych uzytkowników koncowych (np. wsród przedstawicieli odbiorców docelowych i zainteresowanych podmiotów, którzy uczestniczyli w pracach grupy opracowujacej wytyczne).

6,15,16,19,

27,35,66

HRPS: Evaluation

Feedback

3.    Wskaz odbiorcom docelowym kryteria i narzedzia monitorowania oraz audytu wdrozenia i wykorzystania zalecen zawartych w wytycznych (np. zidentyfikuj punkty koncowe, które powinny ulec zmianie wraz z implementacja i zaproponuj metody mierzenia efektu).

3-7,9,11,12,

14-16,19,21,

24,27,35,39,

42,66

AWMF Rules for Guidelines: Preparing the Evaluation (in German; see AWMF Manual pg. 55 for English)

Dutch Knowledge Base for Guideline Development: Tool for monitoring guidelines

Feedback

4.    Zapewnij wsparcie i narzedzia dla przyszlej oceny wytycznych w celu okreslenia ich efektywnosci po wdrozeniu (np. wykorzystujac ocene losowa, gdy to mozliwe, ostroznie wykorzystujac ocene przed–po ze wzgledu na niepewnosc zwiazana z efektami implementacji).

4,5,7,11,15,

19,21,66,67

Feedback

5.    Rozwaz potencjalne zaangazowanie grupy tworzacej wytyczne w przyszla ocene wytycznych (np. wspólpraca z organizacjami implementujacymi wytyczne w celu zaplanowania ewaluacji).

5,7,15,16,24,

25,66,67

Feedback

6.    Zaplanuj zebranie informacji zwrotnej i ocen uzytkowników aby zidentyfikowac sposoby poprawy brzmienia zalecen w kolejnych wersjach wytycznych pod katem mozliwosci ich wdrozenia.

4-6,11,16,19,

24,39,66

Feedback

18. Aktualizacja

Feedback

1.    Ustal zasady, procedury i harmonogram biezacego monitorowania i dokonywania przegladu, czy wytyczne musza byc zaktualizowane (np. aktualizacja przegladu systematycznego co 3 lata w celu oceny, czy dostepne sa nowe dowody naukowe).

3-9,11,12,14-16,

19-25,27,35,

39,42,44,66,69

AWMF Rules for Guidelines: Updating (in German; see AWMF Manual pg. 57 for English)

Feedback

2.    Zdecyduj, kto bedzie odpowiedzialny za biezace monitorowanie literatury i ocene, czy dostepne sa nowe, istotne dowody naukowe (np. rozwaz zaangazowanie w okresowa aktualizacje wytycznych ekspertów, którzy wczesniej nie byli zaangazowani w prace grupy opracowujacej wytyczne).

3,5-9,14-16,

20,24,39,44,66

Feedback

3.    Ustal warunki okreslajace, kiedy konieczna jest czesciowa lub calkowita aktualizacja wytycznych (np. czy tylko pewne zalecenia wymagaja aktualizacji albo czy wiele zalecen jest nieaktualnych, sprawiajac, ze caly dokument wytycznych jest nieaktualny, albo gdy potrzebne sa zalecenia dotyczace nowych terapii).

3-7,9,11,15,

16,20,22-24,

42,66,69

Feedback

4.    Ustal zasady czlonkostwa w grupie i uczestniczenia w pracach po ukonczeniu wytycznych (np. rotacyjne czlonkostwo co 1–2 lata, wybór nowej grupy w czasie aktualizacji, kontynuacja zaangazowania przewodniczacego panelu).

5,9,13,20,25,

39,66

Feedback

5.    Zaplanuj finansowanie i wsparcie dla aktualizacji wytycznych w przyszlosci (np. zagwarantowanie ciaglego finansowania, staly komitet nadzorujacy dbajacy o aktualizacje wytycznych).

15,16,66

Feedback

6.    Udokumentuj plan i proponowane metody aktualizacji wytycznych, by zapewnic, ze beda one stosowane.

3,15,16,27,

35,69

Cancer Care Ontario Program in Evidence-Based Care: Document Assessment and Review

Feedback